Cebularz
Cebularz jest to pszenny placek o średnicy od 15 do 20 centymetrów pokryty pokrojoną w kostkę cebulą wymieszaną z makiem. Potrawa ta wywodzi się z kuchni żydowskiej; przed II wojną światową znana była jako pletzel. Jest to produkt charakterystyczny dla Lubelszczyzny.
Jakie zatem były początki cebularza?
Jak głosi legenda, król Kazimierz Wielki często odwiedzał w Kazimierzu Dolnym swoją ukochaną Esterkę, która dla niego wypiekała ciasto drożdżowe posypane wymieszaną cebulą z makiem. Być może tak powstał pierwszy cebularz.
Przepis na placek z cebulą znajdziemy też w wydanej w 1682 r. w Krakowie pierwszej książce kucharskiej (Compendium Ferculorum) której autorem był Stanisław Czerniecki, kucharz rodziny Lubomirskich.
Jednak pierwsze przepisy lubelskiego cebularza pochodzą z XIX wieku. W 1915 roku w Lublinie na Starym Mieście, przy ulicy Probostwo, otworzył piekarnię Hersz Lander. Ten żydowskiego pochodzenia piekarz urodził się w 1895 r. w Chełmie i aby nauczyć się zawodu, wyjechał terminować do Lublina. Tam poznał swoją przyszłą żonę, Rose Braiter z którą otworzył piekarnię i sklep. Landerowie sprzedawali tam chleb żytni, bajgle, obwarzanki, pletzle (cebularze), chałki na szabat i mace na święto Paschy.
Pletzel – słowo to pochodzi z języka jidysz i oznacza deskę, płytę. Było to kawałek rozwałkowanego ciasta, obsypany cebulą i ziarnkami maku. Rozwałkowane ciasto tworzyło cienki i płaski podkład dla układanej na nim pokrojonej i usmażonej cebuli. Pletzel był rozpowszechniony przed wojną wśród żydowskich piekarzy, w szczególności na wschodnich terenach Polski.
Cebularz lubelski jest zatem odmianą żydowskiego pletza.
Przepis na cebularza:
Ciasto
- 50 g świeżych drożdży
- 1 łyżka cukru
- 500 g mąki
- 1 szklanka ciepłego mleka lub wody
- 1 jajko
- 2 łyżeczki soli
- 60 g masła
- Świeże drożdże wymieszać z cukrem, 2 łyżkami mąki i częścią ciepłego mleka. Pozostawić do wyrośnięcia.
- Rozpuścić masło z resztą mleka. Wyrośnięty rozczyn wraz z ciepłym mlekiem i masłem dodać do mąki z solą. Jajko roztrzepać widelcem i dodać do pozostałych składników, zostawiając 1 łyżkę na posmarowanie brzegów cebularzy.
- Wyrobić ciasto (10 – 15 minut), tak aby odstawało od ręki, w razie potrzeby dodać trochę mąki. Pozostawić do wyrośnięcia (60 – 90 minut).
- Ciasto podzielić na 14 części. Każdą część rozwałkować na placek, ułożyć na cienko wysmarowanej olejem blasze do pieczenia. Brzegi placków posmarować odłożonym jajkiem. Rozłożyć cebulę z makiem. Zostawić do wyrośnięcia (30 – 60 minut).
- Piec przez ok. 20 minut w 180 stopniach C na lekko złoty kolor.
Farsz
- 2 duże cebule
- 3 łyżki maku
- 1 łyżeczka soli
- 2 łyżki oleju
Cebulę najlepiej jest przygotować na dzień lub dwa dni przed pieczeniem cebularzy. Należy pokroić ją w grubą kostkę, obgotować przez 1 – 2 minuty we wrzątku i odcedzić. Gorącą wymieszać z makiem, solą i olejem. Szybko przełożyć do słoika, szczelnie zamknąć, a po ostygnięciu wstawić do lodówki.
